ATOPOWE ZAPALENIE SKÓRY (AZS) , nazywane czasami wypryskiem atopowym, w europie zachodniej egzemą, a niegdyś świerzbiączką Besniera. Inne stosowane nazwy AZS to wyprysk alergiczny lub alergiczne zapalenie skóry. Dermatolodzy oraz alergolodzy określają AZS jako zapalną i przewlekłą dermatozę (chorobę skóry), która przebiega naprzemiennie z okresami zaostrzeń i remisji. Objawom AZS towarzyszy bardzo uporczywy i nawrotowy świąd oraz zliszajowacenie skóry.
AZS zaliczane jest do chorób atopowych, wywołanych genetycznie i uwarunkowanych nieprawidłową reakcją immunologiczną ( w tym konkretnie przypadku mamy do czynienia z nadreaktywnością komórek Langerhansa, w wyniku której poprzez nieprawidłową odpowiedź odpornościową dochodzi do nadmiernego wytwarzania przeciwciał IgE). Nie zagłębiając się w szczegóły procesów zachodzących w organizmie osoby chorej – ostatecznie dochodzi do wydzielanie cytokin prozapalnych, które w istotny sposób pogarszają kliniczny stan skóry.
Żródło: "ABC AZS-Atopowe Zapalenie Skóry w pytaniach i odpowiedziach",
praca zbiorowa pod redakcją Prof. Romana Nowickiego
Wg najnowszych badań, w Polsce obecnie atopowym zapaleniem skóry dotknięte jest prawie 15% dzieci. Każdego roku u prawie 20% nowonarodzonych dzieci diagnozuje się AZS. Początek rozwoju AZS przypada zwykle między 3 a 6 miesiącem życia. U ok. 40% dzieci objawy choroby całkowicie ustępują z wiekiem. U pozostałych chorych zdarzają się nawroty w wieku dorosłym. Ze względu na wrodzony charakter schorzenia może ono trwać wiele lat, bądź nawet całe życie.
Głównymi objawami atopowego zapalenia skóry są zaczerwienienie i suchość skóry, jej swędzenie, łuszczenie się i skłonność do nawrotowych zakażeń bakteryjnych. W 100% przypadków AZS jest sprzężone z lichenizacją (pogrubieniem) naskórka. Zmiany najczęściej lokalizują się na zgięciach łokciowych i kolanowych, na twarzy i szyi, ale mogą obejmować całe ciało (erytrodermia). Atopowemu zapaleniu skóry często towarzyszą również inne schorzenia atopowe: astma oskrzelowa, sezonowy lub przewlekły katar sienny oraz alergiczne zapalenie spojówek. Charakterystycznym objawem jest również objaw Dennie-Morgana.
W OBRAZIE KLINICZNYM AZS WYRÓŻNIA SIĘ 3 FAZY CHOROBY
· niemowlęcą (do 2. r. ż.) – ze zmianami wysiękowymi i strupami zlokalizowanym na twarzy, owłosionej skórze głowy, kończynach i tułowiu;
· dziecięcą (od 3 do 11 r. ż.) – ze zmianami zlokalizowanymi na zgięciach łokciowych i podkolanowych, karku oraz nadgarstkach. Możliwe jest wystąpienie zmian typu łupież białawy oraz złuszczającego zapalenia czerwieni wargowej z pęknięciami w kącikach ust;
· młodzieżową/osób dorosłych (od 12 do 23 r. ż.; niekiedy dłużej) – o lokalizacji podobnej, jak w zmianach dziecięcych, z dodatkowym – częstym – wystąpieniem zmian skórnych na powierzchni grzbietowej rąk. Może dojść też do pobrużdżenia i pogrubienia skóry.
Choroba ma przebieg wieloletni z okresami, kiedy objawy są mniej lub bardziej nasilone. W przebiegu choroby ma znaczenie stres emocjonalny, który sam nie jest bezpośrednią przyczyną objawów, ale poprzez wpływ układu nerwowego może stać się czynnikiem wyzwalającym objawy u osoby chorej.
ROZPOZNANIE ATOPOWEGO ZAPALENIA SKÓRY
Opracowano kryteria rozpoznawcze AZS (kryteria Hannifina-Rajki).
KRYTERIA WIĘKSZE
§ świąd
§ typowe umiejscowienie
§ przewlekły i nawrotowy przebieg
§ atopia u chorego lub w wywiadzie rodzinnym
KRYTERIA MNIEJSZE
§ suchość skóry (xerosis)
§ natychmiastowe odczyny skórne
§ podwyższone stężenie IgE w surowicy
§ dodatnie wyniki testów skórnych z alergenami
§ początek w dzieciństwie
§ skłonność do nawrotowych zakażeń skóry
§ przebarwienia powiek i skóry wokół oczu
§ nietolerancja wełny
§ nietolerancja niektórych pokarmów
§ zaostrzenia po stresach psychicznych
§ świąd po spoceniu
§ pogrubienie fałdów na szyi
§ objaw Dennie-Morgana (dodatkowy fałd skórny poniżej dolnej powieki)
§ zapalenie brodawek sutkowych
§ skłonność do niespecyficznego stanu zapalnego skóry dłoni i stóp
Do rozpoznania AZS wystarczające jest spełnienie 3 spośród 4 głównych kryteriów; mniejsze kryteria mają znaczenie uzupełniające.
LECZENIE ATOPOWEGO ZAPALENIA SKÓRY
LECZENIE PRZYCZYNOWE
Jeśli można stwierdzić czynniki uczulające, leczenie polega na eliminacji ich z otoczenia lub pokarmów chorego. Można też podejmować próby odczulania.
LECZENIE OBJAWOWE
§ kortykosteroidy ogólnie w okresie zaostrzeń i miejscowo w postaci maści, z unikaniem zaróbki lanolinowej (chorzy często są na nią wrażliwi)
§ pielęgnacja i natłuszczanie skóry emolientami
§ specjalistyczna odzież lecznicza i bandaże Comfifast™
§ terapie biologiczne
Ze względu na przewlekły i nawrotowy charakter choroby, celem terapii jest utrzymanie jak najdłuższych okresów remisji oraz dobrego stanu ogólnego chorego czyli poprawa komfortu życia atopika oraz jego rodziny.
PREWENCJA W ATOPOWYM ZAPALENIU SKÓRY
W związku z tym, że chorzy na AZS – w porównaniu z populacją zdrową – są znacznie bardziej podatni na działanie różnych czynników drażniących, zaleca się między innymi:
§ unikanie ubrań wełnianych i szorstkich
§ pranie odzieży (także przed pierwszym użyciem w celu pozbawienia ich środków usztywniających) w odpowiednich środkach i obfite płukanie tkaniny
§ rezygnację z mydła, a korzystanie ze specjalne preparatów do skóry atopowej
§ mycie ciała wodą o odpowiedniej (średniej) temperaturze
§ wprowadzenie delikatnego osuszania skóry ręcznikiem w miejsce tarcia ręcznikiem po ciele
§ dbanie o odpowiednią temperaturę i wilgotność w zamieszkałych pomieszczeniach
§ usunięcie dywanów, firan i tapicerowanych mebli z mieszkania, gromadzących kurz
§ nieposiadanie zwierząt w domu ze względu na ryzyko kontaktu z alergizującą sierścią
§ unikanie sytuacji stresogennych mogących nasilać symptomy
§ niezwłoczne leczenie infekcji grzybicznych i bakteryjnych, które mogą zaostrzać objawy AZS
§ wyeliminowanie wzmacniaczy smaku i konserwantów z pożywienia
DOBÓR KOSMOCEUTYKÓW W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU SKÓRY
